Íoc Pá (Leasú) (Séisíní agus Aiscí) 2022

Séisíní agus Aiscí

Baineann séisíní, aiscí agus táillí seirbhíse de ghnáth, i measc nithe eile, leis na seirbhísí fáilteachais, turasóireachta, gruagaireachta, tacsaí agus seachadta.   Ón 1 Nollaig 2022, tugtar isteach leis an Acht um Íoc Pá (Leasú) (Séisíní agus Aiscí), 2022 rialacha nua maidir leis an gcaoi a gcaithfidh fostóirí séisíní, aiscí agus muirir seirbhíse a roinnt i measc fostaithe.  

Roinnt príomhghnéithe:

• Ní féidir le fostóirí séisíní agus aiscí a úsáid chun rátaí conarthacha pá a 'dhéanamh suas' agus ní féidir leo asbhaint a dhéanamh ó phá duine i dtaca le séisíní agus aiscí.
• Tá oibrithe i dteideal de réir dlí séisíní agus aiscí leictreonacha a fháil agus ní mór iad a dháileadh ar bhealach cóir. Ní mór don fhostóir ráiteas a chur ar fáil d'oibrithe ina léirítear méid na séisíní a fuarthas i dtréimhse agus an chuid a íocadh leis an bhfostaí aonair don tréimhse áirithe sin.
• Ní féidir le fostóir aon sciar de shéisíní leictreonacha a choinneáil. Mar sin féin, d'fhéadfadh cúinsí a bheith ann, m.sh, chun cáin, nó muirir bhainc a íoc a eascraíonn as modhanna leictreonacha séisíní a sholáthar, nó go díreach nuair a dhéanann an fostóir go rialta an obair chéanna a bheag nó a mhór a dhéanann roinnt fostaithe nó na fostaithe go léir, i gcás inar féidir a leithéid d’airgead a asbhaint atá cothrom agus an scéal amhlaidh.
• Ní mór do ghnólachtaí a thaispeáint go soiléir cén beartas atá acu maidir leis an gcaoi a ndáiltear séisíní, aiscí agus táillí seirbhíse.
• Tá "oibrithe ardáin", nach fostaithe díreacha iad, san áireamh fosta.
• Aon mhuirear ar a dtugtar "muirear seirbhíse" nó aon rud a thabharfadh ar chustaiméir a chreidiúint gur táille seirbhíse é, cibé acu a fhaightear é go leictreonach nó ar aon bhealach eile, caithfear é a dháileadh ar an bhfoireann amhail is dá mba séisín nó aisce é a fuarthas trí mheán leictreonach.

Cé go mbeidh ar fhostóirí sonraí a thabhairt maidir leis an gcaoi a ndéileáiltear le séisíní airgid agus a bpolasaí i leith séisíní agus aiscí á thaispeáint acu, ní dhéanfar aon rialú eile ar 'shéisíní in airgead tirim'.

Cad is "séisín nó aisce" ann

Is ionann 'séisín nó aisce' agus íocaíocht dheonach a dhéanann custaiméir le fostaí nó le grúpa fostaithe, nó a d'fhág siad le haghaidh fostaí nó grúpa fostaithe, ar bheartaigh siad nó ar ghlac siad leis go gcoinneodh an fostaí í nó go roinnfí le fostaithe eile í.

Cad is "muirear éigeantach seirbhíse" ann

Is ionann 'muirear éigeantach seirbhíse' agus íocaíocht a fhorchuirtear agus a fhaightear go conarthach nach mór do chustaiméir a íoc, chomh maith le costas earraí nó seirbhísí áirithe. Is cion é d'fhostóir téarma ar nós 'muirear seirbhíse' a úsáid a thugann ar chustaiméirí a chreidiúint go ndáilfear ar fhostaithe é, mura ndáileann siad an muirear sin i ndáiríre.

Cad is "oibrí ar conradh" ann

Is ionann 'oibrí ar conradh' agus duine a dhéanann obair seachas obair mar fhostaí, lena n-áirítear ar conradh i gcomhair seirbhísí. Bainfidh 'oibrithe ardáin' atá ar chonarthaí i gcomhair seirbhísí tairbhe as séisíní agus aiscí. Beidh orthu siúd a úsáideann oibrithe ar conradh chun seirbhísí a sheachadadh fógra i leith séisíní agus aiscí oibrithe ar conradh a chur ar taispeáint.

Baineann na rialacha nua le fostóirí sna réimsí seirbhíse seo a leanas:

1. Díol deochanna (lena n-áirítear deochanna meisciúla) nó bia lena gcaitheamh san áitreabh ina ndíoltar an deoch nó an bia sin.
2. Díol deochanna (lena n-áirítear deochanna meisciúla) nó bia trí chorr-thrádáil.
3. Cóiríocht d'aíonna thar oíche ar bhonn tráchtála in óstán, teach aíochta, brú, leaba agus bricfeasta, saoráid chóiríochta féinfhreastail nó aon saoráid chóiríochta dá leithéid.
4. Turais threoraithe a chur ar fáil.
5. Gnásanna cosmaideacha neamh-mháinliachta a dhéanamh lena n-áirítear iad seo a leanas: cúram ingne cosmaideacha; stíliú ingne; cúram craicinn; cúram gruaige; stíliú gruaige; seirbhísí tatú; agus seirbhísí pollta.
6. Cluichíocht.
7. Seirbhísí a sholáthar i cáilíocht gheallghlacadóirí ceadúnaithe.
8. Seirbhísí iompair a sholáthar trí mheán feithicil seirbhís phoiblí seachas seirbhísí a sholáthraítear faoi chonradh seirbhísí iompair phoiblí, seirbhísí a sholáthraítear faoi cheadúnas seirbhíse bus poiblí do phaisinéirí, seirbhísí a sholáthraítear go heisiach chun leanaí a iompar ar scoil nó abhaile.

Cad is "séisín leictreonach" ann

Is ionann 'séisín leictreonach' agus íocaíocht seachas le hairgead tirim.  I measc na samplaí tá:

• Le cárta dochair / creidmheasa
• Le cárta cliste
• Trí aipeanna a dearadh chun íocaíocht séisíní agus aiscí a éascú
• Trí aip 'brúfhógra'

Ní dhéanfar aon rialachán ar shéisíní a fhaightear trí airgead tirim nó ar bhealaí eile.

Cad é a tharlaíonn mura mbíonn fostaí sásta leis an mbealach a dháiltear séisíní agus aiscí?

Cé nach mór d'fhostóir dul i gcomhairle le fostaithe maidir le hathruithe ar an mbealach reatha a bhíonn séisíní nó aiscí le dáileadh, ní gá toiliú fostaí a fháil agus is faoin bhfostóir atá sé cinneadh a dhéanamh maidir leis an bpolasaí a roghnaigh siad maidir le dáileadh séisíní nó aiscí.

Mura bhfuil fostaí sásta leis an bpolasaí dáileacháin, féadfaidh an fostaí cás a thabhairt chuig an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre (WRC) lena bhreithniú an bhfuil an dáileadh cothrom sna cúinsí.

Ní mór d'fhostóir anois an beartas maidir le dáileadh séisíní nó aiscí agus táillí seirbhíse a chur isteach i gcroíthéarmaí agus coinníollacha fostaíochta an fhostaí laistigh de 5 lá ó thosú fostaíochta.

Cad iad na tosca atá le breithniú ag an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre, ar ghearán a fháil maidir le cé acu atá dáileadh séisíní agus aiscí ar fhostaí cothrom de réir an cháis nó nach bhfuil?

Agus gearán faoi Chuid 4 den Acht um Chaidreamh san Áit Oibre 2015 á bhreithniú aige nó aici maidir le cé acu atá nó nach bhfuil dáileadh séisíní nó aiscí chuig fostaí cothrom sna himthosca, ní mór d'oifigeach breithnithe an Choimisiún um Chaomhnú Poiblí aird a thabhairt ar na tosca nó na himthosca go léir a mheasann sé nó sí a bheith ábhartha, lena n-áirítear—

(a) sinsearacht nó taithí an fhostaí,

(b) luach na ndíolachán, an ioncaim nó an ioncaim a ghin an fostaí don ghnó,

(c) an cion nó an líon uaireanta a d'oibrigh an fostaí i rith na tréimhse pá ina ndearnadh an séisín nó an aisce,

(d) cé acu atá nó nach bhfuil an fostaí ar chonradh fostaíochta lánaimseartha nó páirtaimseartha,

(e) ról agus tionchar an fhostaí maidir le seirbhís a sholáthar do chustaiméirí,

(f) an ndeachthas i gcomhairle leis an bhfostaí i ndáil leis an modh dáilte, agus

(g) cé acu atá nó nach bhfuil comhaontú ann, cibé acu comhaontú foirmiúil nó neamhfhoirmiúil, idir an fostóir agus an fostaí lena ndéantar foráil maidir leis an modh ar a ndáilfear séisíní nó aiscí.

Cé atá in ann gearáin a dhéanamh leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre (WRC)

Beidh beartas an fhostóra maidir leis an gcaoi a gcaitear le séisíní nó aiscí agus muirir éigeantacha mar chuid de na croíthéarmaí nach mór a thabhairt d'fhostaí nua laistigh de 5 lá ó thosú fostaíochta.  Féadfaidh fostaithe nach bhfaigheann ráitis ar a bpríomhthéarmaí fostaíochta laistigh de 5 lá gearán a dhéanamh leis an gCoimisiún um Chaomhnú Poiblí.

Ní mór d'fhostaí seirbhís leanúnach míosa ar a laghad a bheith aige/aici leis an bhfostóir sin sula mbeidh siad i dteideal gearán a chur faoi bhráid an WRC faoina bpríomhthéarmaí fostaíochta.

Sa chás go seastar le gearán den sórt sin, féadfar cúiteamh nach faide ná luach saothair ceithre seachtaine a bhronnadh ar fhostaí.

Féadfaidh fostaithe gearán a chur faoi bhráid an WRC faoin Acht um Íoc Pá i ndáil leis na nithe seo a leanas:

• aon asbhaintí neamhdhleathacha ó shéisíní agus aiscí;

• aon mhainneachtain séisíní nó aiscí agus muirir seirbhíse a fhaigheann an fostóir trí mhodh leictreonach íocaíochta a dháileadh ar bhealach atá cothrom sna himthosca;
• aon sciar de shéisíní nó aiscí agus muirir sheirbhíse a fhaigheann an fostóir go leictreonach a choinneáil go neamhdhleathach, mura rud é an choinneáil siar sin
  • a cheanglaítear le dlí (m.sh., asbhaintí i leith cáin ioncaim, ÁSPC, MSU), nó
  • chun costais dhíreacha dáileacháin a chumhdach (m.sh, muirir bhainc), nó
  • i gcás ina ndéanann an fostóir go rialta an cineál céanna oibre leis na fostaithe, cibé méid atá cothrom i ndáil leis an méid oibre a dhéanann an fostóir.

Sa chás go seastar le gearán, féadfaidh Oifigeach Breithnithe, ar féidir leis/léi sásamh nó cúiteamh a dhámhachtain faoin Acht um Íoc Pá, cúiteamh a dhámhachtain d'fhostaí.

Má bhraitheann tú gur sháraigh d'fhostóir aon chuid den reachtaíocht fostaíochta thuas, is féidir leat gearán a dhéanamh leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre. Ní mór do ghearán a chur i láthair laistigh de 6 mhí ó dháta an tsáraithe líomhnaithe. Is féidir leat do ghearán a chur isteach ag úsáid na foirme WRC ar líne féach: www.workplacerelations.ie.

Treoir Faisnéise

Cliceáil thíos le do thoil chun féachaint ar an Treoir Faisnéise maidir leis an Acht um Íoc Pá (Leasú) (Séisíní agus Aiscí), 2022, nó chun í a íoslódáil.